Shades of flute – Magda Morus-Fijałkowska

KOMPOZYTORZY

HANS AHLGRIMM (1904 –1945 )
Był austriackim skrzypkiem, altowiolistą i kompozytorem. W wieku sześciu lat rozpoczął naukę gry na skrzypcach w Konservatorium der Stadt Wien. W 1919 roku wstąpił na Universität für Musik und Darstellende Kunst w swoim rodzinnym mieście, gdzie studiował między innymi w klasie Franza Schmidta (kontrapunkt i kompozycja), Eusebiusa Mandyczewskiego (historia muzyki, instrumentoznawstwo) oraz Otakara Ševčíka (skrzypce). Studia ukończył z tytułem doktora. W latach 1925-1926 pełnił funkcję koncertmistrza Musikverein Innsbruck, następnie do roku 1929 wykładał w Wiener Volkskonservatorium, po czym rozpoczął pracę w berlińskiej Staatsoper. Od roku 1931 aż do śmierci w 1945 grał – zamiennie – w grupie drugich skrzypiec oraz altówek w Filharmonii Berlińskiej. W dorobku kompozytora obok Sonaty na flet altowy i fortepian znajdują się: Koncert na trąbkę (1939), Divertimento (1937), 4 Männerchöre (1942), Kwartet smyczkowy (1942), Koncert skrzypcowy (1943), Variationen über Komm süsser Tod (1945).
Skomponowana w 1937 roku Sonata na skrzypce lub flet altowy i fortepian to utwór trzyczęściowy, noszący, podobnie jak większość dzieł kompozytora, wyraźne cechy późnego, niemieckiego romantyzmu. Charakteryzuje się tradycyjną formą i gęstym, rozbudowanym językiem harmonicznym kładąc jednocześnie nacisk na lirykę partii solowych.

MICHAŁ GRABOWSKI (* 1986)
Kompozytor, aranżer, pianista. Absolwent POSM II st. im. M. Karłowicza w Poznaniu w klasie fortepianu oraz Akademii Muzycznej im. I.J. Paderewskiego w Poznaniu – kompozycja i teoria muzyki – w klasie prof. Janusza Stalmierskiego.
Prowadzi i współorganizuje liczne koncerty, m.in. w Filharmonii Gorzowskiej. Z zamiłowania pedagog, nauczyciel teorii muzyki i akompaniator w PSM I st. w Myśliborzu oraz SM I i II st. w Gorzowie Wlkp., w której pełni również funkcję wicedyrektora.
W 2010 roku nakładem wydawnictwa Contra ukazały się jego pierwsze publikacje dla średnich szkół muzycznych: podręcznik i ćwiczenia Z harmonią na Ty, czyli o rzeczach muzycznie trudnych na wesoło, w roku 2015 zbiór utworów na flet i fortepian Czarujący flet, czyli opowieści dziwnej treści, w kolejnych zaś latach m.in. Fletowe igraszki cz. I i II (publikacje zakupione przez MKiDN dla szkół muzycznych w kraju), Tęczowe melodie, Trzy Tańce na orkiestrę fletową, Scherzo fantastico, Oberek na skrzypce i fortepian, Dance etude (wyd. Merakel). W 2019 roku powstał cykl trzynastu kolęd na głosy solowe i orkiestrę symfoniczną. W ramach projektu z Akademią Sztuki w Szczecinie wydana została płyta audio z nagraniami kolęd.
Współpracuje z takimi instytucjami jak: CEA-Filharmonia Gorzowska, Szczecińskim chórem Hejnał, Letnią Akademią Instrumentów Dętych w Myśliborzu, Poznańską Fundacją LuxSfera i Festiwalem Sierakowska Wiosna Klasyków. Jest członkiem Gorzowskiego Towarzystwa Muzycznego im. H. Wieniawskiego. Twórczość Michała Grabowskiego była przedstawiana na kongresach, m.in. na II Kongresie Saksofonowym, Warszawa 2018 – wykład dr Włodzimierza Spodymka Język muzyczny w kompozycjach kameralnych na saksofon altowy i fortepian na przykładzie Dialogu Artura Cieślaka oraz LAID Island Michała Grabowskiego, 4. Spotkaniach Fletowych Young LIVE online, Łódź 2020 – wykład dr Magdy Morus-Fijałkowskiej Twórczość Michała Grabowskiego i jego wkład w polską sztukę muzyczną.
Sonatina na flet altowy i fortepian (2022) powstała w wyniku zainteresowania fletem altowym, co było poprzedzone wieloma rozmowami nie tylko o instrumencie, ale i o poznanej do tej pory literaturze przedmiotu. W swej budowie trzyczęściowa, przejrzysta pod względem zmiennego charakteru. Początek I części to pewnego rodzaju przedmowa. Liryczne, dłuższe frazy spokojnie snują się w kantylenowych partiach obu instrumentów. Po czasie lekki niepokój, potęgowany przyśpieszeniem prowadzi odbiorcę do momentu, w którym już wiadomo, że radość mieszać się będzie z żywszym tempem. Zmiana metrum podkreśla frywolny temperament, a elementy marszowo – tangowe, ukazane w ostinatowych fragmentach partii fortepianu, dodają całości kolorytu.
Swoistość części II polega na jej rzeczywistej odmienności. Środkowe ustępy, w przeciwieństwie do skrajnych, często cechuje spokój. Tak też jest i w Sonatinie, jednakże warstwa melodyczna niesie jeszcze ze sobą niemały ładunek tajemnicy. Rolą wykonawcy jest nie tylko opanować emocje, ale i w sposób szczególny właśnie w tym epizodzie je nakreślić. Gdyby część II miała swój program, można by ją śmiało porównać do mrocznej kołysanki, w której narrator prowadzi nas przez z pozoru nieśpieszną opowieść, wyraźnie zaznaczając co bardziej dramatyczne fragmenty.
Przechodząc do ostatniej, III części utworu, napotykamy we wstępie znany z części I motyw. Pojawia się w partii fortepianu, mylnie sugerując odbiorcy powrót do poznanych wcześniej wątków. Po tym następuje zupełnie nowy materiał, najbardziej żywiołowy, fortepianowe akordy, grane w sposób punktowany, oplatane są przez linię melodyczną fletu, która to „próbuje” zaprezentować powtarzany na swój sposób temat – rodzaj osobliwego fragmentu muzycznego o lekko neobarokowym charakterze, co rusz przerywanego i jakby na nowo rozpoczynanego, przez co trudno uchwycić rzeczywistą jego budowę. Wewnętrznie część III można również podzielić na mniejsze ogniwa. Środkowe cechuje chwilowe uspokojenie by po niedługim czasie powrócić do myśli przewodniej. Niewielka coda zaś doprowadza nas do niepozornego zakończenia. Melodyczno-dynamiczny zabieg stwarza tutaj pozory urwanej kompozycji, która jakby znika w przestrzeni.

KONRAD ØHRN (* 1950)
Urodził się w Tromsø, na północy Norwegii, ale dorastał w Oslo, gdzie w 1964 roku rozpoczął studia pianistyczne w Konserwatorium Muzycznym pod kierunkiem Jarle Søraa. Zainteresowanie kompozycją pojawiło się natychmiast: „…zacząłem komponować już w dniu mojej pierwszej lekcji fortepianu”, mówi, „od tego czasu kontynuowałem komponowanie przez te wszystkie lata”. Talent kompozytorski rozwijał studiując pod kierunkiem dwóch najważniejszych norweskich kompozytorów XX wieku: Johana Kvandala (1919–1999) i Egila Hovlanda (1924–2013).
Edukację muzyczną kontynuował na Uniwersytecie w Bergen, gdzie doskonalił swe umiejętności w klasie kompozycji Ketila Hvoslefa i dyrygentury chóralnej Joara Rørmarka.
Konrad Øhrn opublikował do tej pory około 200 kompozycji i aranżacji. Lista obejmuje wiele utworów na chór, w tym dwie msze Missa Gratiae (1997), Missa Ortionis (1999) oraz dwie kantaty bożonarodzeniowe. Dorobek wokalny obejmuje również kilka pieśni na głos solowy i fortepian. W ostatnich latach jego zainteresowania skierowały się bardziej w stronę muzyki instrumentalnej: utwory fortepianowe i kameralne, takie jak Summer Memories na flet altowy i fortepian (2013), Trio na flet, wiolonczelę i fortepian (2016), Koncert podwójny na dwa flety i orkiestrę (2014) i Koncert fortepianowy (2013) oraz Nowy koncert podwójny na dwa flety, zespół fletowy i orkiestrę smyczkową (2022), wśród wielu innych utworów ostatnich lat.
Konrad Øhrn wykładał jako profesor kompozycji na Uniwersytecie Agder w Kristiansand w Norwegii, obecnie jest emerytowanym profesorem.
Jeśli chodzi o źródła inspiracji, jak sam mówi: „Zawsze inspirujące jest to, że muzycy domagają się nowych dzieł. Daje to dodatkowy impuls i jest ważnym elementem wpływającym na inspirację. Chciałbym również podkreślić, że inspiracja jest czymś, co przychodzi poprzez pracę. Zawsze zaczynam pracować, gdy tylko mam okazję – a wtedy inspiracja narasta w trakcie całego procesu twórczego. To nigdy nie zawodzi. Jednocześnie mój osobisty pogląd na życie jest integralną częścią źródła inspiracji. J. S. Bach napisał Soli Deo Gloria pod koniec swojego twórczego życia. Nie mogę porównywać się do Bacha i czuję, że byłoby nienaturalne pisać coś podobnego o moich własnych dziełach. Jednakże uważam, że powinienem dziękować Panu za wszystko: za życie, pracę, rodzinę. Życie jest cudem i jesteśmy winni Stwórcy wdzięczność i życzliwość dla wszystkich ludzi. Na tej podstawie zawsze mam nadzieję, że moja muzyka może przyczynić się do ułatwienia życia słuchaczowi – że minuty, w których jest odtwarzana, będą dla niego czasem odpoczynku i być może sprawią, że dzień będzie trochę lepszy. Moim zdaniem muzyka powinna być pocieszeniem i pomocą, jednocześnie dostarczając inspiracji w codziennym życiu”.
Konrad Mikal Øhrn – Sonata na flet altowy i fortepian
„Na moją twórczość składają się utwory w różnych stylach. Jedną z jej cech charakterystycznych jest szeroki wachlarz technik kompozytorskich z dużą zmiennością w stosowaniu struktur harmonicznych, podczas gdy inną jest nacisk na elementy rytmiczne, szczególnie w szybszych sekcjach i częściach. Często łączę modernistyczne i klasyczne środki wyrazu i zwinnie manewruję między różnymi gatunkami. Utwory fletowe stanowią wyzwanie dla wykonawcy pod względem techniki gry, produkcji dźwięku i zrozumienia stylu.
Sonata jest utrzymana głównie w stylu neoklasycznym i romantycznym. Położyłem w niej nacisk na strukturę melodyczną fletu w tym samym czasie, gdy fortepian wprowadza więcej napięcia w strukturach akordowych. Zwłaszcza w ostatniej części pozwoliłem zarówno fortepianowi, jak i tematowi fletu stworzyć większy kontrast do melodyczno-romantycznego przebiegu trzeciej części”.

GABRIEL PIERNÉ (1863–1937)
Był francuskim organistą, kompozytorem i dyrygentem. Pochodził z rodziny muzyków – matka była pianistką, a ojciec śpiewakiem. W 1872 roku rozpoczął naukę w Konserwatorium Paryskim, gdzie kształcił się między innymi pod kierunkiem Jules’a Masseneta (kompozycja), Césara Francka (organy), czy Antoine’a François Marmontela (fortepian). W klasie ostatniego z wymienionych profesorów znaleźli się również tak wybitni pianiści jak Claude Debussy, Georges Bizet, Isaac Albéniz, Vincent d’Indy oraz Józef Wieniawski.
Pierné już w czasie studiów stał się cenionym instrumentalistą i kompozytorem oraz laureatem nagród zarówno uniwersyteckich, jak i od Konserwatorium niezależnych (np. Prix de Rome w 1882). Po powrocie z Rzymu, w którym przebywał trzy lata, podjął pracę nauczyciela muzyki, a następnie organisty w Bazylice św. Klotyldy w Paryżu. W kolejnych latach zajął się dyrygenturą (pod jego batutą wykonano premierowe przedstawienie Ognistego Ptaka Igora Strawińskiego) i promowaniem twórczości ówczesnych kompozytorów, głównie francuskich impresjonistów. W latach 1928–1934 dokonał, wraz z L’Orchestre Colonne, kilku nagrań dla wytwórni Odeon. W 1935 został kawalerem Orderu Narodowego Legii Honorowej. W dorobku kompozytora znajdują się dzieła orkiestrowe, koncerty instrumentalne, utwory kameralne, pieśni na głos i fortepian, a także utwory wokalno-instrumentalne.
Sonata op. 36 powstała w roku 1900 w wersji na skrzypce i fortepian, w roku 1909 została opracowana i wydana przez kompozytora wersja na flet i fortepian. Dzieło ma budowę trzyczęściową, charakteryzuje się różnorodnością metrorytmiczną, rozbudowaną harmoniką, a przede wszystkim niezwykłą kolorystyką brzmieniową. Styl kompozytora oscyluje pomiędzy późnoromantyczną melodyką a bogatą, impresjonistyczną kolorystyką – Pierné był, również jako dyrygent, propagatorem nowo powstających wówczas stylów muzycznych.

W 2001 roku ukończyła studia w Akademii Muzycznej im. St. Moniuszki w Gdańsku w klasie fletu st. wykł. Elżbiety Symonowicz-Czapor. W roku akademickim 2000/2001 w ramach stypendium Erasmus kontynuowała studia w Konserwatorium Muzycznym w Turku (Finlandia) w klasie fletu prof. Hannu Lehtinena. Doskonaliła swe umiejętności na kursach mistrzowskich pod kierunkiem Petera Lukasa Grafa, Mirjam Nastasi, Bernarda Goldberga, Jerzego Mrozika, Antoniego Wierzbińskiego, Roberta Dicka, Furugh Karimi-Djafar-Zadeh. W roku 1996 otrzymała stypendium Burmistrza Miasta Kwidzyna.
W latach 2001-2004 była pierwszą flecistką orkiestry Opery na Zamku w Szczecinie. Od roku 2002 jest pedagogiem klasy fletu, a od roku 2015 kierownikiem sekcji instrumentów dętych i perkusji w Zespole Państwowych Szkół Muzycznych im. G. Bacewicz w Koszalinie. Współpracuje z orkiestrą Filharmonii Koszalińskiej, występuje jako solistka i kameralistka m.in. z European Flute Ensemble, Polskim Trio Fletowym, Orkiestrą Fletową Akademii Muzycznej im. G. i K. Bacewiczów w Łodzi. Jako kameralistka nagrała płyty: Konrad Øhrn – The Flute Music, Fletowe impresje, Polish Chamber Music, Clarinet and the New Polish Chamber Music.
W roku 2018 otrzymała nagrodę indywidualną przyznaną przez Dyrektora Centrum Edukacji Artystycznej w Warszawie za Szczególny wkład w rozwój edukacji artystycznej w Polsce. Jest zapraszana jako juror konkursów muzycznych, przesłuchań CEA, a także wykładowca kursów fletowych w kraju i za granicą. Inicjatorka, organizatorka oraz dyrektor artystyczny Sympozjum Fletowego w Koszalinie, którego gośćmi byli m.in. Jørn Eivind Schau, Patrick Gallois, Ewa Murawska, Gudrun Birgisdottir, János Bálint, Antoni Wierzbiński, Ewelina Zawiślak, Agata Igras, Wiesław Suruło.
W roku 2018 uzyskała stopień doktora sztuk muzycznych w macierzystej uczelni – Akademii Muzycznej im. St. Moniuszki w Gdańsku. Od roku akademickiego 2018/2019 jest adiunktem w klasie fletu w Akademii Sztuki w Szczecinie.

Pianistka, kameralistka, od 2020 roku adiunkt w Katedrze Fortepianu i Organów na Wydziale Instrumentalnym Akademii Sztuki w Szczecinie, gdzie współpracuje z klasą klarnetu, fletu oraz saksofonu.
W 2019 roku uzyskała tytuł doktora sztuk muzycznych w Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku. Wraz z przyjaciółmi nagrała płytę Robert Muczynski in memoriam. Życie i twórczość kameralna tego kompozytora stały się tematem jej pracy doktorskiej, a język muzyczny twórcy przybliżyła również w książce Klarnet wczoraj i dziś czyli spotkanie praktyki i teorii, Poznań 2019.
Współpraca z kompozytorem Arturem Cieślakiem zaowocowała kolejną płytą muzyki kameralnej – Artur Cieślak Selected Works, na której zarejestrowane zostało Trio na klarnet, wiolonczelę i fortepian. Dla Szczecińskiego Tria (Klara Świdrów, Bogusław Jakubowski, Dorota Maciaszczyk) utwory napisali także: Piotr Pawlik oraz Tadeusz Mazurek, a ich twórczość promowana była na wielu festiwalach muzyki kameralnej. W 2021 roku Dorota Maciaszczyk brała udział w nagraniu płyty Clarinet and New Polish Chamber Music wydanej przez Acte Prealable, oraz uczestniczyła w zarejestrowaniu utworów prezentowanych podczas III Ogólnopolskiej Konferencji Naukowo-Artystycznej Polska Muzyka Kameralna.
Jako kameralistka występowała między innymi z takimi artystami jak : Guntis Kuzma, Antonio Saiote, Nicholas Cox, Kornel Wolak, Paweł Jakub Wojtasiewicz oraz z zespołem Feelharmony Quintet rejestrując w ramach filharmonicznych koncertów kameralnych m.in. Sekstet na kwintet dęty i fortepian F. Poulenca, czy Sekstet J.Francaix.

Ukończył z wyróżnieniem Akademię Muzyczną w Gdańsku, w klasie fortepianu prof. Zbigniewa Śliwińskiego. Był wielokrotnie nagradzany na licznych konkursach pianistycznych i kameralnych. Prowadzi aktywną działalność koncertową w kraju i za granicą. Był gościem festiwali: Festival Musica De La Villa Rialp (Hiszpania), Rassegna Internazionale Pianistica Mario Ghislandi (Włochy), Festival International de Musique en Cataloqne (Francja), Gdański Festiwal Muzyczny, NEOARTE Spektrum Muzyki Nowej w Gdańsku.
Chętnie prawykonuje nową muzykę polskich kompozytorów. Wybitna kompozytorka Joanna Bruzdowicz-Tittel niejednokrotnie powierzała mu prezentacje swoich dzieł. Wykonał m.in. jej Koncert fortepianowy (premiera polska) wraz z Orkiestrą Symfoniczną Filharmonii w Rzeszowie pod dyrekcją Łukasza Meygera. Owocem ich kilkuletniej współpracy było również wydanie pięciu płyt z utworami kameralnymi i solowymi kompozytorki.
Współdziała również z kompozytorem Beniaminem Baczewskim. Jest współzałożycielem i członkiem zespołu fusion FRACTUS SEXTET. W październiku 2020 roku dokonał nagrania albumu solowego Tobijahu z muzyką kompozytora, natomiast w listopadzie 2021 roku wspólnie z nim prawykonał spektakl audiowizualny Ismeria, którego jest pomysłodawcą i autorem scenariusza.
Od 2019 roku pełni funkcję kierownika zespołu muzycznego, korepetytora wokalnego i muzyka występującego w spektaklach Teatru Wybrzeże w Gdańsku: Karmaniola, czyli od Sasa do Lasa oraz Powarkiwania drogi mlecznej.
Jest także zaangażowany w muzyczną działalność popularyzatorską i pedagogiczną w regionie, za którą w maju 2022 roku otrzymał Medal Komisji Edukacji Narodowej.
Obecnie jest zatrudniony w macierzystej uczelni na stanowisku adiunkta doktora habilitowanego.