Muzyka Mistrzów | Organy Archikatedry Łódzkiej – Mateusz Goniowski

O płycie

Inicjatorami powstania tej płyty są bliskie dla Mateusza Goniowskiego osoby, które po ukończeniu przez niego studiów, w prezencie darowały mu bon na sesję nagraniową w firmie Ars Sonora.
Każdy z kompozytorów, których utwory znalazły się na płycie, bez wątpienia jest bardzo ważną postacią związaną z muzyką organową. Wielki Kantor Lipski w rozwój muzyki organowej wniósł bardzo wiele, wykorzystał prawie wszystkie dostępne w okresie baroku gatunki muzyczne i techniki kompozytorskie. Muzyka tego kompozytora niesie duży ładunek emocjonalny, m. in. dzięki wykorzystaniu figur retorycznych oraz bogatych w symbolikę elementów formalnych: metro-rytmiki i tonacji.
Charles-Marie Widor, francuski organista, znany jest przede wszystkim jako autor dziesięciu symfonii organowych. Proces komponowania muzyki organowej jest bardzo mocno związany z dostępnym instrumentarium. Widor grał na doskonałych organach znanego organ-mistrza Aristide Cavaillé-Coll’a, które inspirowały kompozytora i bardzo mocno wpłynęły na jego twórczość. Organy, które powstawały w tamtym czasie we Francji, w swoim brzmieniu nawiązywały do orkiestry symfonicznej. Rozwój organów i zmiana estetyki brzmieniowej spowodowała, że kompozytorzy poszukiwali nowych dla muzyki organowej form muzycznych i pisali potężne wieloczęściowe dzieła m. in symfonie.
Julian Gembalski to polski organista, improwizator i kompozytor, profesor Katowickiej Akademii Muzycznej. Utwory, które zostały nagrane na tej płycie pochodzą z dwóch dotychczas wydanych zbiorów preludiów organowych opartych na tematach polskich pieśni religijnych. Sam kompozytor pisze o nich w następujący sposób: […] Przyjęty klucz pozwolił mi na duże zróżnicowanie opracowań, podyktowane charakterem pieśni i jej treścią, umożliwił też wykorzystanie różnych technik i stylów. Obok pastiszów muzyki barokowej […] są tu opracowania utrzymane w harmonice romantycznej, neomodalnej oraz w stylu, który nazwałbym „własnym” […]. Preludia, obok użytku liturgicznego, mają także cel dydaktyczny i koncertowy.
Niech muzyka Mistrzów, wykonana na królewskim instrumencie przy pomocy niedoskonałego narzędzia, pozwoli nam obcować z pięknem.

O organach

W Łódzkiej Archikatedrze do roku 1971 (w którym miejsce miał poważny pożar katedry), na głównym chórze znajdowały się duże organy zbudowane przez Dominika Biernackiego. Uległy one niemal całkowitemu zniszczeniu w czasie pożaru. Ustalając plany odbudowy katedry podjęto decyzję o budowie nowego instrumentu. Dzięki osobistym kontaktom ówczesnego biskupa, ks. Józefa Rozwadowskiego otrzymano od Episkopatów Niemiec i Austrii obietnicę ufundowania dla katedry łódzkiej nowych organów. Budowy instrumentu podjęła się firma Eisenbarth (Passau).
Po kilkumiesięcznym montażu organy zostały oddane do użytku 3 września 1978 roku. Jest to instrument wysokiej klasy, w którym strona brzmieniowa, techniczna i rozplanowanie poszczególnych sekcji, a także struktura zewnętrzna budzą szczery podziw dla umiejętności firmy. Projekt dyspozycji jest autorstwa firmy Eisenbarth. Dzięki znacznej wysokości nawy głównej możliwe było doskonałe rozplanowanie poszczególnych sekcji na czterech poziomach: pozytyw na balustradzie, nad stołem gry Brustwerk, nad nim sekcja Hauptwerku, na samej górze Schwellwerk (w żaluzji). Sekcja pedałowa jest tradycyjnie rozdzielona na dwie części za bocznymi wieżami prospektu. Strzelistość prospektu jest wzorowana na XVII-wiecznych projektach.
W roku 2006 przebudowano trakturę registrową z pneumatycznej typu ssącego na elektro-magnetyczną. Zainstalowano wówczas także pamięć kombinacji typu setzer. Prace powyższe wykonała Pracownia Organów Aleksandry Szczerbaniak z Łodzi oraz Sławomir Syjota (podzespoły elektroniczne).
Organy mają cztery manuały i pedał, wiatrownice klapowe, mechaniczną trakturę gry i elektromagnetyczną trakturę registrową, setzer na 512 kombinacji, dwie żaluzje, wałek crescendowy. Przyciski: Zestaw przycisków do obsługi setzera (A-H oraz 1-8), Przełączniki sekwencyjne +/-, Tutti, 2 x crescendo, Generalny wył. gł. Włączniki nożne: sekwencyjne +/-. Ogólna liczba głosów – 58.

O artyście

Mateusz Goniowski urodził się w 1996 roku w Raciborzu. Swoją muzyczną edukację rozpoczął w PSM I st. w Raciborzu w klasie akordeonu Teresy Kwiatkowskiej. W 2012 r. rozpoczął naukę w Diecezjalnej Szkole Organistowskiej II st. w Gliwicach w klasie organów dr Marioli Brzoski, którą ukończył w 2017 r. z wyróżnieniem.
Jest laureatem wielu konkursów organowych: I miejsce w VI Ogólnopolskim Konkursie Młodych Organistów w Białymstoku, I miejsce w II Międzynarodowym Konkursie Młodych Organistów w Opolu, I miejsce w X Ogólnopolskim Konkursie Organowym w Krasnobrodzie, III miejsce w Międzynarodowym Konkursie w Rumii.
Brał udział w kursach mistrzowskich u prof. D. Titterington’a, prof. L. Lohmann’a, prof. P. van Dijk, prof. M. Novenko, prof. J. Serafina, dr hab. W. Zabornego. Od 2017-2022. studiował w Akademii Muzycznej w Katowicach, w klasie organów prof. Juliana Gembalskiego i as. dr. Michała Duźniaka. Od 2022 r. studiuje w klasie klawesynu dr. hab. Marka Pilcha.